Γράφει ο Μενέλαος Παπαδημητρίου
«Αν δεν αστράψει δεν βροντά κι αν δεν βροντά δεν βρέχει», λέει η παροιμία κατά τη Λαογραφία μας!!!
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Μετεωρολογικής Ημέρας (αφού στις 23 Μαρτίου 1950 υπεγράφη η Σύμβαση για την ίδρυση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού) επιλέγω λαογραφικά ως θέμα μου και ως τοπικό ζήτημα καιρού το φαινόμενο της αστραπής με τα αστραποβόλια και με τους κεραυνούς του Δία!!!
Ιούνιος του 1963, κοντά μεσημέρι, εκεί που ο ήλιος ήταν κόκκινος και έκαιγε, τα σύγνεφα από το Καλατόρι ξεκάμπισαν.
Μαύρισε απότομα ο ουρανός και πλησίαζαν γρήγορα το Χωριό μας, το Ανθηρό Αργιθέας.
Αργύρω, Γιώργο, Μενέλαε φώναξε η μάνα μας Κατέρω.
Αγλήγορα έρχεται μπόρα, να πάρουμε το αντίσκοινο και παλιομαντανίες να σκεπάσουμε το τριφύλλι στο Παλιοχώραφο, να προλάβουμε μη βραχεί και πάει χαμένο.
Ο πατέρας είχε βγάλει τα πράματα για βοσκή σιαπάν στ’ Αράπη.
Πεταχτήκαμε αλλόφρονες στο Παλιοχώραφο και στο άψε σβήσε σωριάσαμε το ξερό τριφύλλι σε δυο σωρούς, το σκεπάσαμε ανακουφισμένοι και ίσα που προλάβαμε να μπούμε στο σπίτι.
Ένας βουερός αέρας δίπλωσε τις κορφές των δέντρων, αστραποτσιοκάναγε ο ουρανός και οι πρώτες στάλες, χοντρές σαν κορόμηλα, έπεφταν στα τσίγκια του σπιτιού (το μισό πλακοσκέπαστο και το μισό με τσίγκια) δημιουργώντας έναν ανείπωτο θόρυβο, λες και βαράγαμε τα γκαζοτενεκέδια να σκιάξουμε τις κίσσες και τα κοράκια μη μας φάνε τις ρόκες…..
Το αυλάκι δίπλα στο σπίτι να το ακούμε να φυσομανάει με τη νεροσυρμή του.
Τι να γένεται εκείνος ο άντρας, μονολόγησε η Μάνα μας. Όπου τον έπιασε θα τον έκανε μπλιόκι (παπί). Εκτός και πρόλαβε και χώθκε σε καμιά καλύβα.
Θα κινήσω εγώ σιαπάν, να τ’ πάω τη μαλλιώτα τ’ πατέρα, είπε η Αργύρω. Τον υπεραγαπούσε, κι όλοι μας το Νικόλα.
Άει κίνα κορίτσι μ, αλαφρότερ είσι, πάρι κι νια αλλαξιά μαζί σ κι όπ’ τουν βρεις τουν πατέρα σ’ είπι η Μάνα. Να αλλάξ, μην αρπάξ κανιά πλεμονία (καμία πνευμονία). Ιγώ θα πάω στα αυλάκια, στ’ς κόφτρες να μη μας πνίξ του νερό τα κήπια.
Μια καλοκαιρινή μπόρα που δεν έλεγε να σταματήσει.
Κάποια στιγμή, έφεξε ο τόπος και σείστηκε το Καρνέσι (συνοικισμός του Ανθηρού στο Λαγκάδι) από δυο απανωτές αστραπές - κεραυνούς που έπεσαν κάπου εκεί κοντά.
Το Γιώργη και εμένα μας έριξε το τράνταγμα από τα σκαμνάκια, λες κι ήταν σεισμός. Σταυροκοπήθηκε η Μάνα στην εικόνα της Παναγίας.
Όταν κόπασε η βροχή και βγήκαμε έξω ακούσαμε φωνές στο σπίτι του γείτονα και συγγενή μπάρμπα Γιάννη Μερεντίτη, εκεί στην Πιπέρω.
Μπροστά ο Γιώργης κι από κοντά εγώ πήραμε την ανηφόρα. Φτάνοντας στο σπίτι τους τι να δούμε…. μία από τις θεόρατες κερασιές μπροστά στο σπίτι όπως την πήρε η αστραπή από την κορφή την έσχισε στη μέση ως τις ρίζες της, την κατάκαψε κάνοντας και μεγάλο λάκκο.
Ευτυχώς που δεν σκότωσε κάποιον από την οικογένεια του μπάρμπα Γιάννη.
Το βράδυ που γύρισε ο πατέρας στο σπίτι, είχαμε νυχτέρι. Γύρα - γύρα από τη φωτιά μας έπιασε την κουβέντα μολογώντας πως έφαγε όλη τη βροχή κατά-λακα στου Αράπη.
Γιατί πατέρα δεν πήγες στο Μαντρί ή κάτω από κάνα δέντρο να γλιτώσεις, τόσες καστανιές έχει εκεί;
<<Ακούτε εδώ παιδιά μου, μας είπε.
Οι μπόρες του καλοκαιριού φέρουν αστραπές κι οι αστραπές πέφτουν συνήθως στα μεγάλα δέντρα και στις ραχούλες, λες και έχουν μαγνήτη και τις τραβάνε. Δεν προλάβαινα να πάω στο Μαντρί και την έφαγα όλη στη λάκκα.
Ο πατέρας μου ο Λίας (παππούς μου, γνωστός τοις πάσι στο Χωριό και την περιοχή ως ζωοκλέφτης - για φαΐ, όχι για έχος - με το ψευδώνυμο Λία Κανάτας) στις Βασιλέκες στο σπιτοκάλυβό μας σε μια μεγάλη μπόρα εκείνα τα χρόνια γλίτωσε από τον κεραυνό γιατί διάβαζε φλάδα (φλάδα ή φυλλάδα λέγανε κάποιο εκκλησιαστικό απόσπασμα).
Να σταυροκοπιόστε, να μην πιάνετε κάτω από δέντρα κι αν έχετε ομπρέλα ούτε αυτή να την ανοίγετε>>.
Την επόμενη μέρα, πήγα στη βρύση της Ιτιάς να κουβαλήσω με τη βαρέλα νερό και τι να δω, ένα μεγάλο λάκκο κοντά στον πλάτανο και δίπλα από τη στέρνα που είχαμε για πότισμα των χωραφιών. Εκεί είχε πέσει η δεύτερη αστραπή - ο δεύτερος κεραυνός.
Εδώ παραφυλάγαμε μέρες και μέρες με τον αδερφό Γιώργη να βρούμε και να πάρουμε τον αστραπόβολο. Και τον πήραμε, τον έχω δε σήμερα στη λαογραφική μου συλλογή.
Βλέπετε δεν είχαμε τις ανάλογες γνώσεις, δεν γνωρίζαμε τη διαφορά της αστραπής και του κεραυνού. Έπεσε αστραπή λέγαμε.
Το τί κλάμα έπεσε στην οικογένεια του μπάρμπα Γώγου Γραμμένου στο Λαγκάδι όταν η αστραπή σκότωσε το βόδι τους δεν περιγράφεται.
Ήταν βλέπετε για εκείνα τα χρόνια μεγάλη η ζημιά στην οικογένεια - γιατί πέραν των άλλων το βόδι ήταν απαραίτητο για το όργωμα των χωραφιών.
Για τις αστραπές, τις βροντές, τα αστροπελέκια - κεραυνούς μπορεί κανείς σήμερα να διαβάσει λεπτομέρειες από διάφορες πηγές και να ενημερωθεί.
Περιληπτικά σημειώνω τα εξής
Αστραπή είναι η ηλεκτρική εκκένωση που δημιουργείται είτε μέσα σε ένα σύγνεφο, είτε μεταξύ δύο σύγνεφων προκαλώντας λάμψη (αστράφτει ο ουρανός).
Κεραυνός είναι η ηλεκτρική εκκένωση που προκαλείται από τα αρνητικά φορτία της βάσης των σύγνεφων (στην κορυφή τους έχουν θετικά φορτία) και το θετικά φορτισμένο έδαφος, δημιουργείται δε έτσι τεράστιο ωστικό κύμα και λέγεται βροντή.
Σημεία της Αργιθέας με τη μεγαλύτερη συχνότητα πτώσης κεραυνών, που έχω από ιδία αντίληψη, είναι η βουνοκορφή με τα έλατα και τους μαλλόκεδρους - μεταξύ Ελληνικών και Κατούνας (Μαγκανιάρα), στο Καλατόρι και στο Γκριλιάγκο Ανθηρού κ.α. Προφανώς συντείνει η γεωμορφολογία του εδάφους και το μαγνητικό πεδίο. Οι κεραυνοί στις καλοκαιρινές μπόρες πολλάκις έχουν προκαλέσει πυρκαγιές σε δασικές μας εκτάσεις.
Αστραπόβολος, Τι είναι και πως δημιουργείται ο αστραπόβολος;
Προφανώς πέφτοντας ο κεραυνός και μαζί του χιλιάδες βόλτ στο έδαφος λιώνει μεταλλικά στοιχεία που βρίσκονται εκεί και η μεταλλική αυτή ύλη ψυχόμενη βγαίνει μερικές φορές στην επιφάνεια, λαμβάνοντας σχήμα βώλου. Έχει χρώμα μαύρο ή και σταχτί, αυξημένο βάρος για το μέγεθός του και αν τον σπάσεις θα δεις στο εσωτερικό του διάφορα χρώματα, ακόμα και να χρυσίζει.
Κατά τα μολογούμενα από τους παλιότερους τότε στα Χωριά μας, πίστευαν ότι ο αστραπόβολος έπεφτε μαζί με την αστραπή στη γη.
Τσακώνονταν δήθεν οι αέρηδες και τα σύγνεφα εξαπολύοντας αναμεταξύ τους τα αστραποβόλια που διαπερνώντας τον αντίπαλο ή αστοχώντας κατέληγαν στο έδαφος. Έμπαιναν στη γη σε βάθος σαράντα δήθεν μέτρα και μετά από σαράντα μέρες έβγαιναν στην επιφάνεια του εδάφους. Έτσι πίστευαν και έτσι μας έλεγαν.
Μας έλεγαν ακόμα πως αν έχεις επάνω σου αστραπόβολο δεν κινδυνεύεις να σε χτυπήσει αστραπή.
Κατά τους μάγους του Χωριού μας, το Λία Κοθώνα και το Δημοσθένη Θάνο (τους έζησα ο ίδιος) οι αστραπόβολοι είχαν επάνω τους υπερφυσικές δυνάμεις και οι ίδιοι, για να λύνουν τα μάγια ή να θεραπεύουν τους αρρώστους σε κάποιες τους παθήσεις, τους έδιναν να τους κρατούν στα χέρια ή τους τοποθετούσαν επάνω στις πληγές.
Συνοδεύω το λαογραφικό μου σημείωμα για τις φίλες και φίλους με φωτογραφίες μου από τους δυο αστραπόβολους της συλλογής μου καθώς και από τον αστραποκαμένο έλατο στο Καλατόρι και στη Μαγκανιάρα Ελληνικών.
Ο αστραποκαμένος αυτός έλατος τη νύχτα φαντάζει ως στοιχειό, ως υπερφυσικό όν. Η ζωή του μπορεί να σκοτώθηκε βίαια, μα το σώμα του στέκει εκεί που χύθηκε το αίμα της ψυχή του και ως φάντασμα πλέον λες και αποδιώχνει τους κεραυνούς και τις αστραπές του Δία στο σημείο αυτό. Εδώ και 50 χρόνια άλλον έλατο ή οξιά δεν έκαψε αστραπή…. λες και τα προστατεύει με τις υπερφυσικές δυνάμεις που διαθέτει!!!
Ο συμπατριώτης μετεωρολόγος και φίλος Νίκος Καντερές, μπορεί να παρέμβει για τα επιστημονικά του φώτα σε σχέση με τα γραφόμενα μου.
Αθήνα, 23.3.2021
Μενέλαος Παπαδημητρίου
 |
 |
 |
 Θα μας βρείτε και στα κοινωνικά δίκτυα:
|
||||||||||
|
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
 |
||
