Της αγιογράφου, κριτικού βιβλίου-τέχνης Μαριλένας Φωκά (ΜΑ)

 Τους τελευταίους μήνες οι πιστοί δεν συμμετέχουν δια ζώσης στην λατρευτική θυσία που γίνεται εντός των ιερών ναών της ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας λόγω της παγκόσμιας πανδημίας που έπληξε την ανθρωπότητα. Όμως τα κείμενα της ορθοδόξου λατρείας έχουν διαποτίσει το είναι του κάθε χριστιανού καθώς είναι κείμενα βαθύ θεολογικού και λειτουργικού στοχασμού που έχουν συνυφανθεί με την παράδοση και καταστεί θρησκευτικό βίωμα. Πόσο καλά όμως γνωρίζει ο προσευχόμενος τις αλήθειες που κομίζουν αυτά τα κείμενα δεδομένου

 Στο εισαγωγικό του μέρος αναφέρεται στην λειτουργία «ως ουρανού στη γη» και εικόνας της ορθοδοξίας, «γαμήλιας ένωση του ανθρώπου και του μέρους του Άλλου που αφορά στον Κύριο» (σ.18).Στο πρώτο μέρος εξετάζεται η προσευχή ως πρακτική και ιχνηλατείται η διαδρομή της. Χαρακτηρίζεται ως «πηγή της ύπαρξης και οικεία μορφή ζωής» (σ. 22). Στο ίδιο μέρος αναλύονται τα στάδια της προσευχής και επιχειρήται μια προσέγγιση της φύσης της στις μορφές της. Επίσης, επισημαίνονται τα διάφορα εμπόδια στην άσκησή της που η γνώση του τι είναι ακριβώς η προσευχή διευκολύνει στην άρση τους.

 Στο δεύτερο μέρος γίνεται λόγος για τις ιερές ακολουθίες, τα στοιχεία και τις βασικές γραμμές της βυζαντινής Λειτουργίας. Το τρίτο μέρος είναι αφιερωμένο στο Άγιο και αποσαφηνίζονται οι έννοιες του αγίου, του αιωνίου και του πρόσκαιρου. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο: «Κάθε βαπτισμένος χριστιανός είναι χρισμένος, σφραγισμένος με τις δωρεές του Αγιου Πνεύματος που τον ενσωματώνουν στον Χριστό, ώστε να γίνει θείας κοινωνός φύσεως. Η Λειτουργία το διδάσκει αυτό σαφέστατα.» (σ.43). Το τέταρτο μέρος της εκδοσής αυτής είναι αφιερωμένο στο Μυστήριο της Ευχαριστίας και στην επίκληση του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδας. Στο πέμπτο μέρος αναλύονται οι αρχές και η ιστορική εξέλιξη της Ευχαριστιακής Λειτουργίας και παρατίθεται το Λειτουργικό σχήμα του κειμένου του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ουσιαστικά αυτό είναι το πιο σημαντικό μέρος του βιβλίου που ξεκινάει από την Πρόθεση και καταλήγει στην Απόλυση. Αφού παρουσιαστεί αναλυτικά όλο το τελετουργικό όπως. τι ευχές διαβάζονται, πως τοποθετούνται οι μερίδες, πως έρχεται ο ιερέας στην ωραία Πύλη κρατώντας Το Ευαγγέλιο, ποιά είναι η ευχή του Τρισαγίου, τις χαμηλόφωνες και έκφωνες ευχές της Μεταλήψεως, την Απόλυση, κ.λπ. ακολουθεί η ερμηνεία της λειτουργίας σε όλα τα στάδιά της. Το εν λόγω ανάγνωσμα είναι ένα πολύτιμο εγκόλπιο για κάθε χριστιανό που θα τον βοηθήσει και θα τον στηρίξει στον πνευματικό του αγώνα, απόλυτα απαραίτητο μετά την Παλαιά, την Καινή Διαθήκη, την Αποκάλυψη, το Ψαλτήριο και του Χαιρετισμούς στην Θεοτόκο. Είναι ευκολοδιάβαστο καθώς με παραστατικό και ενδιαφέροντα τρόπο πραγματεύεται το περιεχόμενο του, την σύνδεση των επίγειων με τα επουράνια. Παραθέτω ένα μέρος από τη Λειτουργία των πιστών:

«...Μέχρι τον 7^ο -8^ο αιώνα οι ευχές των πιστών υποδήλωναν τη στιγμή

της Λειτουργίας κατά την οποία οι πιστοί προσκόμιζαν οι ίδιοι τους άρτους

και τον οίνο για τον καθαγιασμό...η προσφορά αυτή στην Αγία Τράπεζα

αποτελεί την αρχή της σημερινής «Μεγάης Εισόδου». Η προσφορά ή

η θυσία φαίνεται ότι είναι η πιο αρχαία ιερή πράξη: «Ήνεγκε Κάιν από

των καρπών της γης θυσίαν των Κυρίω. Και Άβελ ήνεηκε και αυτός από

των προβάτων αυτού και από των στεάτων αυτών.» (Γεν. δ ΄3-4.).

«Ανέκαθεν η πράξη αυτή εκφράζει την ακατάβλητη επιθυμία του ανθρώπου

να προσφέρει στον Θεό το πολιτιμότερο δώρο και να αποθέσει σ’ αυτό την ευχαριστία του... Δίψα τρομακτική γιατί ο άνθρωπος έχει «πέσει» από τον Θεό και

αντικρύσσοντας την άβυσσο που ανοίχτηκε με την πτώση δεν παύει να προσπαθεί

να την καλύψει με τις προσφορές και τις θυσίες του.

Στην αρχή της πτώσεως βρίσκεται η «βρώση του απαγορευμένου καρπού».

«Τρώγοντας τον αινηγματικό καρπό ο άνθρωπος εισήγαγε μέσα στο ίδιο του το είναι

ένα στοιχείο ξένο προς την αγνή φύση του: το κακό, την επανάσταση, την άρνηση, τον πόνο, τον θάνατο. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι αυτό που τρώει»

«Ο Υιός του Ανθρώπου θυσιάζεται για την σωτηρία του κόσμου, είναι η σταυρωμένη αγάπη, που προσφέρεταισαν τροφή, σαν θεραπεία από τον θάνατο, σαν βασιλκή υπόσταση.»

(Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Π.ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ)

 Το βιβλίο αυτό προλόγησε το 1997 στην τρίτη έκδοσή του ο †Αρχιεπίσκοπος Ανδρούσης Αναστάσιος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ανήκει στην σειρά «ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ». Η Προσευχή της Ανατολικής Εκκλησίας, Η Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου του Παύλου Ευδοκίμωφ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

 (Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εικόνα 1 .Το εξώφυλλο του βιβλίου. Εικόνα 2. Σελίδα χειτργράφου Θείας Λειτουργίας της Ευχήςς της Προθέσεως του Αγίου Ιωάννου του Χρισοστόμου Κωδ. 58. φ. 1 α, Ιερά Μονή Διονυσίου Άγιο όρος 17^ος αιώνας).

 

Θα μας βρείτε και στα κοινωνικά δίκτυα: