Εργασία του Γιώργου Κ. Σταμούλη
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μπορεί ο Δήμος Αχελώου ως διοικητική οντότητα να κράτησε λίγο (1999-2010), τα χωριά όμως που τον απάρτιζαν είχαν από πολύ παλιά μια κοινή πορεία, που την μαρτυρούν όχι μόνο οι δεσμοί αίματος αλλά και ο τρόπος ζωής σε οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Σκαλίζοντας το παρελθόν φθάνουμε στο 1454-1455. Τότε έχουμε την πρώτη γραπτή πηγή για την περιοχή και προέρχεται από τους τούρκους κατακτητές, που σε απογραφή που διενήργησαν κατέγραψαν τους κατοίκους και τους φόρους κάθε οικισμού χωριστά. Τα πρωτότυπα αρχεία φυλάσσονται στην Κωνσταντινούπολη, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι διαθέσιμα.
Το 2014 ο Κώστας Σπανός, εκδότης του «ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ», δημοσίευσε δική του έρευνα για το Αργύρι (66ος τόμος σελ.33-48) (δείτε ΕΔΩ ή ΕΔΩ), που περιλαμβάνει στοιχεία των απογραφών του 1454 και του 1485. Το 2021 δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό (80ος τόμος σελ 289-310) έρευνα του Γιώργου Σταμούλη για το Καταφύλλι (Σελιπιανά), που περιλαμβάνει στοιχεία πέντε απογραφών (1454, 1485, 1506, 1521 και 1570). Η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε και στο Katafylli.gr (δείτε ΕΔΩ), τον Μάρτιο του 2022.
Έτσι φτάσαμε στο σήμερα. Αποτέλεσμα μιας συντονισμένης προσπάθειας και συνεργασίας είναι η εργασία που ακολουθεί και περιλαμβάνει στοιχεία τεσσάρων απογραφών (1455, 1506, 1530 και 1571) των χωριών και οικισμών της περιοχής που δεν είχαν ερευνηθεί, δηλαδή των: Βραγκιανών, Γριμπιανών, Μαράθου, Νεχωρίου, Αραχωβίτσας και Πλισίβου και ενός επιπλέον οικισμού που προέκυψε κατά διάρκεια της έρευνας. Περιλαμβάνει, ακόμα, απογραφικά στοιχεία του Αργυρίου για το 1506, 1530 και 1571, ενώ για το Καταφύλλι στην ανάλυση των στοιχείων χρησιμοποιήθηκαν οι διαθέσιμες απογραφές της προηγούμενης έρευνας. Έτσι ολοκληρώνεται η εικόνα για τον πληθυσμό και την οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Σίγουρα θα ήταν καλύτερα, αν είχαμε πληροφορίες και από ελληνικές πηγές, αλλά, δυστυχώς, για ευνόητους λόγους δεν υπάρχουν. Ανεξάρτητα πάντως απ’ αυτό, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Η παρουσίαση πρωτότυπων στοιχείων του μακρινού παρελθόντος αποτελεί από μόνη της σημαντική συμβολή στην ιστορική γνώση. Όταν, όμως, αυτό αφορά και τον τόπο που γεννήθηκες, αποκτά και αμέτρητη συναισθηματική αξία, που τη μοιράζεσαι με όλους όσους έχουν ακουμπήσει ένα κομμάτι της καρδιάς τους σε εκείνα τα χώματα.
Όσον αφορά στα διαδικαστικά, τον συντονισμό της προσπάθειας είχε ο Κώστας Π. Τσιάκαλος. Για την παραχώρηση των πρωτότυπων αρχείων (οθωμανική γραφή) και τη μεταφορά τους στη σύγχρονη τουρκική απαιτείται ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, που το μοιράστηκαν οι συμπατριώτες μας: Φάνης Στάθης, Νίκος Ζάχος και Πέτρος Τσιάκαλος. Ο Levent Kayapinar είναι ο οθωμανολόγος καθηγητής και κοσμήτορας Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης που μας παρέδωσε τα αρχεία, ενώ ο Γιώργος Σταμούλης «ευθύνεται» για τη μεταφορά στα ελληνικά, την παρουσίαση και ανάλυση των στοιχείων. Τέλος, σημαντική βοήθεια στη γραφειοκρατική διαδικασία πρόσφερε ο Λάμπρος Πολύζος, από την εφημερίδα «ΑΡΓΙΘΕΑ»
Κλείνοντας την εισαγωγή καλό είναι να γνωρίζει ο αναγνώστης κάποιες αντικειμενικές δυσκολίες του όλου εγχειρήματος. Ας φανταστούμε κάποιο Τούρκο, το 1455, που ακούει ελληνικά ονόματα και τα μεταφέρει στην οθωμανική-αραβική γραφή, που δεν έχει φωνήεντα. Σήμερα κάποιος - γνώστης βέβαια της οθωμανικής γραφής - μεταφέρει τα ονόματα αυτά στο σύγχρονο λατινογενές αλλά με ιδιαιτερότητες τουρκικό αλφάβητο. Και από αυτό ακολουθεί η μεταφορά τους στα ελληνικά από εμάς. Αν στα παραπάνω υπολογίσουμε και την πιθανότητα φθοράς των χειρόγραφων, αντιλαμβανόμαστε ότι κάποια λάθη στην όλη πορεία είναι αναμενόμενο να έγιναν και αφορούν αποκλειστικά στα ονόματα. Η γενική όμως εικόνα και τα συμπεράσματα που αντλούνται δεν επηρεάζονται απ΄αυτό.
